حکمت های عقد ازدواج 

یکی از فصل های مهم احکام شرعی (شریعت) فصل ازدواج و طلاق است، و در زندگی انسان ها تاثیر زیادی دارد. گاه پرسشی رخ می دهد که چرا یک ارتباط دو نفر را با این همه قوانین همراه کنیم ، و کاری که با رضایت دو نفر به انجام می رسد را دشوار کنیم؟

در بررسی این مهم دو اعتقاد که در بحث ریشه های اعتقاد به احکام مطرح شده به عنوان پیش فرض باید مورد توجه باشد، اول اعتقاد به توحید در مقام قانونگذاری است و دوم فرق بین علت وضع قانون و حکمت آن است و از آنجا که نگارنده این بحث را در جای خود به سامان رسانده است، خوانندگان گرامی می توانند بدانجا ( + ) رجوع کنند.

رضایت طرفین اگر چه شرط لازم  ازدواج است اما به تنهایی کافی نیست زیرا ازدواج، تعهد های حقوقی بر هریک از دو طرف ازدواج و بر خانواده های آنان می آورد و عقلای عالم در کارهای بزرگی که نیازمند تعهد و مسؤولیت است مثل انجام معاملات بزرگ از عقد استفاده می کنند و به رضایت دو طرف معامله بسنده نمی کنند و صرف رضایت دو طرف را تامین کننده ی تعهد و مسؤولیت مورد نیاز در این گونه امور مهم نمی دانند و معتقدند که تثبیت این تعهدات در قالب عقد، تحقق می یابد.لذا باید حکمت عقد را در مسئولیت هایی که بر عهده دو نفر می آید، پیگیری کرد.

1-   تعهد مالی مهریه

براساس این عقد، مرد متعهد به پرداخت مالی می‌شود که به هنگام وقوع عقد نکاح به همسر خود می‌پردازد یا مکلف به پرداختِ آن می‌شود. بر اساس منابع فقه اسلامی، مهری که شوهر به زن می‌پردازد، در حقیقت، عوضِ حقِ بهره از زن است.

2-   تعهد گستره زمانی تعهدها

بر اساس این عقد، گستره زمانی تعهد هریک از زن و مرد روشن میشود، گاه تمام زندگی آنها (عقد دائم) و گاه بخشی از زندگی آنها را ( عقد موقت) را فرا می گیرد.

3-   تعهد مالی نفقه

براساس این عقد، مرد تعهد مالی نفقه زن را بر عهده می گیرد،نفقه عبارت است از تأمین هزینه زندگی زن که شامل خانه، اثاثیه منزل، غذا، لباس، دارو و درمان از زمان عقد دائم که برعهده زوج می باشد

ترک این تعهد مالی از جانب زوج موجب حق مراجعه زن به حاکم شرع و استیفای حق خود براساس عقد ازدواج است و به عبارت دیگر زنی که همسرش از پرداخت نفقه به وی خودداری می کند، هم می تواند شکایت کیفری کند و هم می تواند دادخواست حقوقی ارائه نماید.

4-   تعهد در امور زناشویی

براساس این عقد،زن متعهد می شود که ارضای زوج خود را بر عهده گیرد. و در صورت ترک بدون عذر این مهم ،آثار حقوقی در پی دارد.هرگاه زن بدون عذر موجه به وظایف زوجیت خود که همانا تمکین عام وخاص (فرمانبرداری شرعی و رابطه جنسی) است، عمل نکند، نمی‌تواند از شوهر، مطالبه نفقه نماید.

5-   تعهد محرمیت

یکی از مهمترین مسائل در احکام شرعی مسئله محرمیت و تنظیم روابط زنان و مردان اجتماع است، بر اساس عقد ازدواج ،غیر از محرمیت زوج و زوجه،محرمیت دائمی بین مادر زن و داماد و محرمیت دائمی بین عروس و پدر شوهر و حرام شدن ازدواج با خواهر خانم ها مادامی که این عقد پا برجاست، را در پی دارد.

6-   تعهد به شروط ضمن عقد

شروط ضمن عقد ازدواج تعهداتی است که در حین ازدواجبا توافق زن و شوهر وارد مفاد قراردادازدواج آن‌ها می‌شود. این شروط را می‌توان در سند رسمی ازدواج ذکر کرده و با امضای دو طرف رسمیت داد. این شروط در قانونذکر نشده‌اند و به انتخاب طرفین چه در هنگام ازدواج و چه پس از آن انتخاب می‌شوند.

7-   تعهد به شروط ارتکازی

برخی از شرط ها به وفق زندگی های مردم در عرف ها و عادات گوناگون ، شرط اساسی زندگی آنان شمرده می شود به گونه ای که حتی اگر ضمن عقد سخنی از آن به میان نیاید نیز بین خود آن را حتما عمل خواهند کرد و اگر کسی تخلف کند مسئول خواهد بود.مانند تدبیر امور منزل بر عهده زن باشد هرچند در احکام شرعی چنین وظیفه ای بر عهده او نیست.

8-   و....

کوتاه سخن اینکه رضایت طرفین هرچند شرط لازم ازدواج است ولی شرط کافی نیست.

استدلال:

مقدمه یکم: ازدواج یک ارتباط ویژه با مسئولیت های فروان است.

مقدمه دوم: ارتباط ویژه با مسئولیت های فروان را عقلا در قالب عقد و قرارداد پیگیری می کنند.

نتیجه: ازدواج ارتباطی است که عقلا در قالب عقد و قرارداد پیگیری می کنند.

 خداوند نیز همین سیره عقلا را امضاء فرموده و با قراردادن سیستم عقد و طلاق در متن شریعت آن را به سامان رسانده است.

سید مرتضی حسینی کمال آبادی

21/9/92

قم المقدسه