هزار و یک کلمه    ج‏2    46     کلمه 221 ..... ص : 36

بعد از رحلت آیة الله حاج حسین آقاى بروجردى قدّس الله سرّه بسیارى از امامیه به آیة الله آقا سید محسن حکیم (ره) رجوع مى‏نمودند و شهرت مرجعیت با آن جناب بود. در همان اوائل امر که روزى این کمترین در محضر مبارک استاد آیة الله حاج میرزا ابو الحسن شعرانى در تهران تشرف داشت، تنى چند از طلاب مدارس به حضورش رسیدند و عرض کردند ما به چه کسى رجوع کنیم؟ در جواب فرمود: به آقاى حاج شیخ‏ محمد تقى‏ آملى؛ چه اگر ایشان از آقاى حکیم بیشتر نداشته باشد کمتر ندارد.

قرآن و عرفان و برهان از هم جدائى ندارند    متن    103     فصل دهم در بیان طرق اقتناى معارف است

روزى در حضور باهرالنور استاد علامه طباطبایى افاض الله علینا من برکات انفاسه النفیسة تشرف داشتم، سخن از مشایخ علوم عقلى و عرفانى به میان آمد تا این که فرمود: آقا، آن همه سنگ حوادث را از جهال خوردند و ناگواریها و ناسزاها و محرومیتها و و و را تحمل کردند، لکن دست از عقیدت پاک الهى خود برنداشتند و این همه کتب معارف و حقایق را نوشتند و فرمودند با همه آنچه با ما کرده اید حق این است که نوشتیم و در اختیار شما گذاشتیم.

دیدار از کتابخانه سلطنتی در معیت استاد شعرانی

یک درس صبحی داشتیم روزهای صبح پنج شنبه جمعه درس هیئت و ریاضیات خدمت آقای شعرانی داشتیم تنها خدمت ایشان بودیم خدا رحمتش کند اینها را می گفت کفریات صبح پنجشنبه بود داشتم می رفتم برای درس پیش از وقت ایشان از منزل در آمدند که در مسیر باهم برخورد کردیم آن وقت سه راه سیروس می شستند که حالا اسم ها عوض شده نمی دانم چه شده از سه راه سیروس آمدن مدرسه مروی من از مدرسه مروی در آمدم همان نزدیکی ها مدرسه سپهسالار قدیم دیدم ایشان تشریف می آرند سلام و علیک و گفت بله اینجا این کتاب خانه سلطنتی ما را دعوت کردند برای معرفی کتاب ها چون ایشان کتابشناس عجیبی هم بود کتاب شناس کاغذ شناس خط شناس خیلی عجیب بود نه خیر این خط شکسته درویش نیست از روی خط شکسته اش مشق کردند این خط میر نیست رویش مشق کردند کاغذ را اینطور می گرفت و می گفت این کاغذ سمرقند است و آن کاغذ را برای هشتدر خان خان بالغ است در هر حال خیلی عجیب کتاب شناس و کاغذ شناس بود عجیب بود ما را دعوت کردن کتابخانه سلطنتی برای شناسایی کتاب ها گفتم زود تر از خانه در بیایم که برخورد کنیم با شما برگشتیم آمدیم جلوی دروازه مدرسه مروی بنده از ایشان اجازه مرخصی خواستم به من فرمود اگر می خواهید بفرمایید مانعی نیست گفتم آقا حان من طفیلی ام گفت خوب مهمان من هستید اشکال ندارد گفتم اجازه بفرمایید من کتاب را حجره بگذارم ایشان آرام آرام می رفتند و من کتاب را حجره گذاشتم با وضع طلبگی مان دنبالش راه افتادیم رفتیم کتابخانه سلطنتی شمس العماره خیلی دهنمان آب افتاده ما که رفتیم دربان در را باز کرده آن آقای مدیر کتابخانه و دید که یکی با آقای شعرانی هست و این کیه؟ تلپ تلپ تلپ با چه سرعت آمد و جلوی من رسید و آمیرزای شعرانی به ایشان گفت این آقا شاگرد من است و میهمان من است و عذر خواهی کرد و رفتیم نشستیم عرض کنم دو من و آقای شعرانی چهار و آن آقای مدیر پنج نفر بودیم بعد کتاب آوردند جناب آقای شعرانی فرمود این که قرآن خطی متعارف است شما کتاب بیاورید بعد آن آقا من ومن کرد و گفت آقا ما کتاب هایمان در کتابخانه سلطنتی همین هاست گفت آخه این چه کتابخانه سلنتی است که از این کتاب های بعضی ابتدایی و قصه و داستان و حکایات و چه و اینها از اینجور چیزها بعد فرمود چرا؟ شخصی را اسم برد که من از خاطرم رفت آنجا هم جرأت نمی کردم از این حرف ها چیزی رو می شد دست به جیب کنم و یادداشت کنم نمی شد بعد گفت فلانی که الان ایشان را گرفتند و این گرفتن هم برای حق اسکات دیگران و گرنه گفت فلانی که پیش از من اینجا مدیر کتابخانه بود کتاب ها را در بردند چه جوری در بردند گفت اینجوری در بردند که از آن سر وقت نهار از بیرون ظرف مجمع سینی های بزرگ با روپوش زیرش پلو خورشت از آن سر که می آوردند و از این سر که در می رفت همین مجمعه با روپوشش زیرش کتاب حالا چند مدت شروع کرده بودند یک وقت دیدند که کتابی نمانده کتاب بود در بردند و اینها را چون مرحوم آقای شعرانی می دانست می فرمود بلایی که این پدر و پسر بر سر این کشور درآوردند مغول در نیاورد و چه بلاهایی[1]

نکته 733

در سنه هزار و سیصد و چهل و پنج هجرى شمسى، آیة الله جناب آقا سید محمد حسن‏ الهى قاضى طباطبائى (برادر مکرم استاد علامه طباطبائى) رفع الله تعالى درجاته المتعالیة، که در حوزه علمیه قم براى افاده و افاضه رحل اقامت افکنده بودند، این کمترین از محضر انورش بهره‏مند بود. در روز پنجشنبه چهارم ذى الحجه 1386 ه ق 25/ 12/ 1345 ه ش در معیت آنجناب در شیخان قم سخن از سلسله مشایخ سیر و سلوک عرفان عملى معظم له و حضرت استاد علامه طباطبائى به میان آمد، فرمودند:

استاد ما مرحوم قاضى رضوان الله علیه (آیة الله حاج سید على قاضى طباطبائى قدس سره العزیز) بود، و استاد قاضى مرحوم حاج سید احمد کربلائى، و استاد ایشان مرحوم آخوند ملا حسینقلى همدانى، و استاد ایشان مرحوم حاج سید على شوشترى، و استاد ایشان ملاقلى جولا.

و بعد از ملاقلى جولا را نمى‏شناسیم و نمیدانیم که خود ملاقلى جولا چه کسى بود، و خود حاج سید على شوشترى هم او را نمى‏شناخت، زیرا که:

مرحوم حاج سید على شوشترى در شوشتر بود و عالم مبسوط الید آنجا بود. وقتى مرافعه‏اى درباره ملکى وقفى به میان آمد، عده‏اى مدعى بودند که این ملک وقف نیست، و وقف نامچه را در صندوقچه‏اى نهادند و در جاى مخصوصى دفن کردند، و آنهائیکه مدعى وقف بودند هیچ مدرکى در دست نداشتند، خلاصه چند روز مرحوم شوشترى در حکم این واقعه حیران بود و طرفین دعوى هم مصر بودند و هر روز آمد و رفت مى‏کردند و از مرحوم شوشترى حکم مى‏خواستند، مرحوم شوشترى در همین گیر و دار بود که روزى مردى بسویش رفته، در زد کسى دم در آمد و پرسید کیستى آن مرد گفت به آقا بگو مردى به نام‏

ملاقلى جولا میخواهد شما را به بیند، وارد خانه شد و در نزد مرحوم شوشترى رفت و گفت آقا من آمدم به شما بگویم که باید از اینجا سفر کنى و به نجف بروى و در همانجا اقامت کنى.

بدانکه وقف نامچه این ملک در فلان مکان دفن است و ملک وقف است.

مرحوم شوشترى هم ملاقلى جولا را نمیشناخت، خلاصه دستور داد آن موضع را کندند و وقف نامچه را بدر آوردند، و پس از این واقعه از قضا و مرافعه دست کشید و شوشتر را ترک گفت و در نجف اقامت نمود و در آنجا به درس فقه مرحوم شیخ مرتضى انصارى رضوان الله علیه میرفت و مرحوم شیخ هم به درس اخلاق او حاضر مى‏شد، تا اینکه مرحوم آخوند ملا حسینقلى همدانى دنبال حقیقت را گرفت و هادى مى‏طلبید، از همدان درآمد چندى در نزد عالمى بسر برده از او چیزى نیافت، به سوى نجف رخت بربست، در محضر مرحوم شوشترى و انصارى حاضر شد و از هر دو کمال استفاضه نمود.

چون شیخ انصارى از دنیا رحلت کرد آخوند همدانى در پى نوشتن مطالب اصولیه و فقهیه مرحوم شیخ انصارى شد، مرحوم شوشترى او را منع کرد و گفت این کار تو نیست، دیگران هستند این کار را بکنند، شما باید مستعدین را دریابید، پس مرحوم آخوند ملا حسینقلى أعلى الله مقامه در پى تربیت قابلین شد به طورى که بعضى را از صبح تا طلوع آفتاب و عده‏اى را از طلوع آفتاب تا مقدارى از برآمدن روز و هکذا حتى بعضى را در سر شب و بعضى را در آخر شب تا اینکه توانست سیصد نفر را به طورى تربیت کند که هر یک از اولیاء الله شدند، از آنجمله هست:

مرحوم شیخ محمد بهارى، مرحوم سید احمد کربلائى، مرحوم میرزا جواد ملکى تبریزى، مرحوم شیخ على زاهد قمى،

مرحوم سید عبد الغفار مازندرانى.

این بود قسمتى از افادات استاد الهى طباطبائى در آنروز شیخان قم درباره سلسله مشایخ سیر و سلوکشان.[1]