|
دوباره درس گرفتن زیج بهادری
در محضر انور معلم عصر جامع علوم عقلی و نقلی جناب آیة الله العظمی حاج میرزا ابوالحسن شعرانی رفعه الله درجاته از جمله علومی که فرا می گرفتم رشته های ریاضی بود:نخستین بار هیئت قوشچی،و پس از آن شرح چغمینی در هیئت،و بعد از آن اصول اقلیدس به تحریر خواجه نصیر الدین طوسی،و بعد از آن اکر مانالائوس به تحریر خواجه طوسی،و پس از آن ربع مجیب که مثل اسطرلاب از آلات رصدی است و پس از آن شرح بیرجندی بر تذکره خواجه،و پس از آن زیج بهادری و پس از آن مجسطی بطلیموس به تحریر خواجه طوسی.
تدریس زیج بهادری دو سال تمام به طول انجامید و چون تدریس آن به پایان رسیده است،فرمود:آقا حالا نوبت تدریس مجسطی بطلیموس به تحریر خواجه طوسی است.
این کمترین پیش از آنکه درس مجسطی را شروع کند،به این فکر افتاد که چند تا هلال و خسوف وکسوف با براهین هندسی آنها استخراج کند؛اگر از عهده آنها برآمده است شروع به فراگرفتن مجسطی کند.چون آغاز به کار کردم در چند مورد برای اقامه براهین هندسی و هیوی هلال و خسوف و کسوف سخت وامانده ام و نتوانستم مسائل هیوی را مطابق اشکال هندسی پیاده کنم، لذا چون محضر استاد رو حی له الفداء برای درس مجسطی تشرف یافتم هم مجسطی را با خودم بردم و هم زیج بهادری را و عرض کردم آقاجان من خواستم برای اطمینان خاطرم چند هلال و خسوف و کسوف را به وفق براهین هیوی و هندسی از زیج بهادری استخراج کنم؛در أثناء عمل مانده ام و نتوانستم از عهده آن بر آیم.آیا از خواندن مجسطی این مشکل حل می شود؟آن جناب رضوان الله علیه بدون کمترین انقباض و کوچکترین اعتراض فرمود:آقا چاره این است که باید زیج بهادری را دوباره از سر شروع کنیم؛باز دو سال دیگر به تعلم زیج بهادرخانی از آن بزرگوار قدس سره اشتغال داشتم،در طول این تعلیم و تعلم با زیج محمد شاهی و زیج الغ بیکی و شرح ملا عبد العلی بیرجندی برآن با جد و جهد تمام محشور بودم که بحمد الله این بار به خوبی بفهم زیجات یادشده و شروح آنها،و استخراج أهلّه و خسوف و کسوف و دیگر مسائل ریاضی و هیوی مطابق قواعد هندسی به طور کامل از زیج بهادری و زیج الغ بیکی استخراج می کردم و بر زیج بهادری یک دوره تعلیقاتی تقریر و تحریر کرده ام که در حکم یک دوره شرح برآن است.آری،
به هوس راست نیاید به تمنّی نشود
کاندرین راه بسی خون جگر باید خورد
| 
