به مناسبت یوم الله 9دی از قلم چشمه دانش؛

کتابشناسی سراب سیاست

از سایت موسسه اشراق حکمت اسلامی منتشر شد.

کتابشناسی سراب سیاست/سید مرتضی حسینی کمال آبادی

مقدمه

کتاب سراب سیاست اثر محمد رضا امینی در موضوع واکاوی اندیشه و عملکرد سیاسی سید محمد موسوی خوئینی ها  به رشته تحریر در آمده است.

نویسنده با هدف ارزیابی عملکرد کسی که زمانی مهم ترین مسندهای کشور را در اختیار داشته است و  آشنایی دادن به نسل آینده انقلاب به جریان ها در سه بعد «پایبندی به اصول انقلاب»،«اخلاق سیاسی» و «تقوای فردی و گروهی» به نگارش این اثر،روی آورده است.

ساختار کتاب

این اثر در ضمن یک درآمد و شش فصل به شرح ذیل ساختار بندی شده است:

1-   فصل اول:نخستین پیوند.در این فصل از پروژه تسخیر لانه جاسوسی  از آغاز تا فرجام سخن به میان آمده است.

2-   فصل دوم:نظارت فوق استصوابی، در این فصل از افشاگری های اسناد لانه جاسوسی و نظارت بر انتخابات ریاست جمهوری توسط خوئینی ها سخن به میان آمده است.

3-   فصل سوم:انشعاب،آغازی بی پایان. در این فصل از کناره گیری خوئینی ها و همفکرانش از «جامعه روحانیت مبارز» و تشکیل «مجمع روحانیون مبارز» سخن به میان آمده است اما پیش از آنکه به اصل انشعاب پرداخته شود از دادستانی خوئینی ها از 1364سخن به میان آمده و عملکرد وی در این دوران به تصویر کشیده شده است و در این میان، پرونده انفجار دفتر نخست وزیری را دوباره گرد و غبار روبی نموده و از چرایی پنهان ماندن خورشید حقیقت در پس این پرونده پرده گرفته است.

4-   فصل چهارم:چرخش بی بنیان. در این فصل از ارتباط خوئینی ها با آیت الله منتظری سخن به میان آمده و  دیدگاه های او در مجلس بازنگری قانون اساسی و بعد از ارتحال امام در تعیین رهبر آینده و از منصب های وی مانند مشاور رهبری و ریاست «مرکز مطالعات استراتژیک ریاست جمهوری» سخن به میان آمده است.نویسنده که اثر خود را به گونه ای ویژه از تسخیر لانه جاسوسی شروع کرده بود فضای این فصل را در خور آن می بیند که در ذیل عنوان «تولد دیگر» به بیوگرافی ولادت تا رشد و نمای وی نیز اشاره کند. نویسنده هوشمندانه این بیوگرافی را به جلسات تفسیر قرآن خوئینی ها می کشاند و شیوه تفسیری وی را تفسیر های تفنگی می خواند. نویسنده در فرجام این فصل انصراف خوئینی ها از انتخابات دومین دوره مجلس خبرگان به علت برخی از رد صلاحیت ها را رویارویی با نظارت استصوابی شورای نگهبان می داند و آن را سرپل تاسیس روزنامه سلام و فصل بعد اثر خویش می گیرد.

5-   فصل پنجم:سلام به امریکا. این فصل که طولانی ترین بخش کتاب می باشد به تلاقی اندیشه خوئینی ها با اصلاح طلبان و زد و بند آنان می پردازد و در واقع نویسنده در این بخش گزارشی مبسوط از دولت اصلاحات از شکل گیری تا عملکرد آن و نقش خوئینی ها در آن ارائه داده است. نویسنده  به بیان دقیق عقبه فکری روزنامه سلام و شیوه قلمی آن در فراز و فرود خود اشاره کرده و تیتر «سعید امامی پیشنهاد اصلاح قانون مطبوعات را داده است» را مایه توقیف روزنامه برشمرده و سوگنامه اصلاح طلبان  را در دوری سلام را به رشته تحریر در آورده است.

6-   فصل ششم:تقابل.نویسنده در این فصل از خط  نقش فعّال خوئینی ها در فتنه 1388پرده برداشته و فرجام سخن خود را باز رها کرده تا به خواننده ادامه خط مشی آنان به ناکجا آباد را بنگرد.

در پایان اثر بعد از فهرست ها قسمتی به گرد آوری تصاویری که نمایان کننده جریان فکری مورد گفتگو است گرد آوری شده است.

محتوای کتاب

سراب سیاست با قلمی شیوا و روان،روز شمار زندگی سیاسی خوئینی ها را در وقایع همسو  با آن در تاریخ انقلاب پیچیده تا موقعیت وی برای خواننده  به روشنی قابل  فهم باشد وصد البته مرحله به مرحله و قدم به قدم به نقد عملکرد این شخصیت پرداخته است. از این رو اثر به بیان بسیاری از وقایع تاریخ انقلاب پرداخته و شناسه بسیاری از همراهان خوئینی ها را به رشته تاریخ در آورده است،از این رو کتاب بسیار فراتر از نامش می باشد هر چند که عملکرد خوئینی ها زیر ذره بین دارد.

جالب آنکه از طریق اعتدال خارج نشده و در بسیاری از موارد به دفاع از خوئینی ها در قبال سخنان بی پایه پرداخته است.(ر.ک ص 113، 160 ، 161،129، 171،321)

از دیگر امتیاز های این اثر مستند کردن گزارش ها می باشد و نویسنده در این مهم می گوید:پژوهش پیش روی بر پایه مطالب کاملا مستند نگاشته شده است و کوشیده ایم از مطالب بی سند و نا مطمئن استفاده نکنیم .بسیاری از اسناد به کار رفته در این نوشته،از میان منابعی برگزیده شده که از نظر فکری به خوئینی ها و جریان نزدیک به او منتسب است(امینی،1390،ص15).

در این قسمت از مقاله بر آنم که روز شمار بررسی شده از زندگی خوئینی ها را -جدا از وقایع تاریخی که در کتاب آمده - در چند شماره  بیان کنم و سعی بر گزینش است.

فصل اول:نخستین پیوند

1-   طرح دانشجویان برای تسخیر سفارت آمریکا به نزد خوئینی ها برای انتقال به امام  و موافقت وی بر اصل طرح و مخالفت با انتقال به علت علم به موافقت قطعی امام بر اساس مبانی.

2-   تسخیر سفارت و اقامه نماز جماعت دانشجویان به امامت خوئینی ها در سفارت.

3-   ترمیم و باز خوانی اسناد باقی مانده توسط دانشجویان و افشاگری صریح خوئینی ها در رادیو و تلویزیون نسبت به افراد و مقاومت در برابر فشارهای ناشی از افشاگری.

4-   تسلط دانشجویان بر لانه جاسوسی و اسیران آن و قبول استادی خوئینی ها بر خود.

فصل دوم:نظارت فوق استصوابی

5-   انتصاب وی به عنوان نماینده امام در کمسیون بازرسی بر تبلیغات در خلاء قانونی تشکیل نشدن شورای نگهبان و حل مشکل ثبت نام 120 نفر با زبان تهدیدی که وی بر آنان در جلسه وزارت کشور گشود و پرده برداری از ادبیات تندی چون آشغال و  کثیف و جانور و جانی در شخصیت وی. البته این تهاجمات متوجه بنی صدر نمی شود!!

6-   ورود وی  مجلس  در فروردین 1359و رسیدن به سمت  نیابت دوم ریاست مجلس و ادامه دادن افشاگری ها و پاس نداشتن حرمت مرجعیت در ارتباط با آقای شریعتمداری.

7-   پس از رأی مجلس به عدم کفایت بنی صدر او بر اساس اسناد دست به افشاگری علیه بنی صدر می زند و این سوال را برای همیشه باقی می گذارد که چرا او در نظارت فوق استصوابی با نامزدی بنی صدر مخالفت نکرد؟!

8-   انتصاب وی در 14/5/1361به سمت سر پرستی حجاج ایرانی و برپایی تظاهرات برائت از مشرکین برای اولین بار به همت او که منجر به دستگیری 70تن از حجاج ایرانی از جمله خود او و سید محمد خاتمی(رئیس کمیسیون خارجه مجلس) و آیت الله جنتی (عضو فقهای شورای نگهبان) و اخراج از عربستان شد. و ی این سمت را تا سال 1364 ادامه داد.

فصل سوم:انشعاب،آغازی بی پایان

9-   تاییدیه اجتهاد وی از سوی آیت الله منتظری برای امام ره وانتصاب وی به عنوان دادستان کل کشور.

10- قیام دادستان بر علیه ثروتمندان و چنان در این مسئله افراط می کند که می گوید :اگر چه مالکیتشان مشروع و صد بار حلال  باشد باید به حکم و لایت گرفته شود؛چرا که ناکنون کجا بوده و در آمریکا و اروپا چه غلطی می کرد؟و.... افراط تا بدانجا که زمین های آیت الله پسندیده را هم توقیف کرد که با پادرمیانی حل شد(ص118)

11- عملکرد ضعیف وی علت  بیمورد مختومه اعلام شدن پرونده انفجار دفتر نخست وزیری شد تا حقیقت برای همیشه پنهان بماند(ص119به بعد)

12- انتصاب برای عضویت در مجمع تشخیص مصلحت نظام بهمن 1366

13-  جدایی از جامعه روحانیت مبارز و تشکیل «مجمع روحانیون مبارز»با همکاری خاتمی و کروبی

فصل چهارم:چرخش بی بنیان

14- جنگ دیگر تمام شده بود؛جنگی که وی توفیق چندانی در همراهی با آن نیافت.او در جایی دیگر می جنگید.زمانی که امام همه چیز را با ملاک اولویت جنگ می سنجید(ص145)

15- وی در سال 1368 در ماجرای آیت الله منتظری در بد مخمصه ای افتاد چرا که  خوئینی ها  به دلیل تایید اجتهاد از سوی منتظری و...مجذوب او بود(ص149).

16- اعتقادهای خوئینی ها در بازنگری قانون اساسی الف)شرط مرجعیت برای رهبری آینده هیچ منطقی نیست(151) ب)با وجود آنکه همه اعضا به مطلقه بودن ولایت فقیه قائل اند؛دیگربه این تصریح نیازی نیست و در ذکر این مهم بعد منفی تلقی های بد ناظران بیرونی را مطرح می سازد که با نقد جدی نویسنده رو به رو میشود (ص154).

17-  وی در خبرگان به رهبری آیت الله خامنه ای رأی نداد.(159)

18- سال 1368 سال کم مشغلگی وی و کناره گیری از منصب خود و ردّ پیشنهاد تاسیس روزنامه  است(ص162)

19- 12/7/1368 از سوی آیت الله خامنه ای به عنوان عضوی از اعضای مجمع تشخیص مصلحت نظام و چندی بعد به عنوان مشور عالی سیاسی منصوب شد.

20- انتصاب به  ریاست مرکز مطالعات استراتژیک ریاست جمهوری از سوی هاشمی رفسنجانی

21-   از اینجا به بعد نویسنده  به زندگی قبل از دهه شصت می پردازد ودر آن ارائه تفسیر های تفنگی در سال های 1350 به بعد از قرآن کریم تا آنجا که او معتقد است تک تک آیات قرآن به مبارزه فرا می خواند،استقبال دو تا سه هزار نفری از این جلسات می شده مثلا در داستان یوسف گرگ را به معنای ضد انقلاب گرفته که یعقوب برای به دام انداختن ضد انقلاب یوسف را به سوی آنها فرستاده است(ص182) یا گاو بنی اسرائیل را نظام سرمایه داری می خوانده(ص 184) غیر از این تطبیقات ناروا غلط های فاحشی نیز دیده می شود مانند: عدم اعتقاد به معجزه شکافتن دریا و این عبور را کار خود مردم دانستن با چه وسیله ای نمی داند قایق،شنا کردن،و...(ص190)

22- این نوع تفسیر مورد انتقاد استاد شهید مطهری در مقدمه علل گرایش به مادی گری واقع شده است.(همان)

23-   اکبر گودرزی رهبر گروه فرقان در سال 1356 در مناطق مختلف تهران کلاس های تفسیر بر پا می کرد .او گروه فرقان را نیز در درون همین جلسات تاسیس و رهبری کرد(ص181).

24-   خوئینی ها در سال 1355 به جرم پخش اعلامیه حضرت امام و ارتباط با سازمان مجاهدین خلق دستگیر و  روانه زندان شد(189)

25-   نویسنده در فرجام این فصل انصراف خوئینی ها از انتخابات  پس از تایید صلاحیت شدن،دومین دوره مجلس خبرگان به علت برخی از رد صلاحیت ها را رویارویی با نظارت استصوابی شورای نگهبان می داند.

فصل پنجم:سلام به امریکا

26- تاسیس روزنامه سلام ،برای سلامی به آمریکا نه یورش بر آن (ص 200) در این روزنامه تئوری های ترجمه شده شاگردانش در مرکز مطالعات باز تاب داده می شد. در آن از تمسخر بزرگان نیز دریغ نمی شد(201)در آن اندیشه های  دگر اندیش های نوبنیادی مثل سروش و شبستری در مقابله با فقه باز تاب داده می شد(همان) این روزنامه بعد ها حمله به مظاهر اسلامی چون حجاب را هم در کارنامه خود آورد(ص243)زبان تهدید و طلبکارانه شگرد همیشگی سلام بود(ص211)

27-انصراف خوئینی ها در انتخابات پس از تایید صلاحیتش برای دومین بار در اعتراض به نظارت قانون شورای نگهبان(ص209).

28-  وی که بعد از کارهای لانه جاسوسی با نظریه تحزب مخالف سر سخت بود در سلام تحزب را یکی از ارکان «مردم سالاری» و «جامعه مدنی» می داند(ص213)

29- ادبیات ناصحیح سلام آن را به کودکی مانند کرده بود که هنوز الفبای سخن گفتن درست را نیاموخته بود،و سنگ بزرگ برای زدن برداشته بود(ص201) همین امر موجب شد  که شکایت های اشخاص حقیقی و حقوقی به سوی وی سرازیر شود،پرخاش گویی ها و درشت گویی های سلام موجب شد که رفت و آمد وی به دادگاه ویژه روحانیت روز افزون شود.

30- وی جلسات مستمر خود را با رهبری به عنوان مشاور سیاسی،کم رنگ  می کند.

31-وی از ریاست مرکز مطالعات استراتژیک ریاست جمهوری نیز استعفاء می دهد تا آزادی عمل بیشتری برای به نقد کشیدن ارکان  به دست آورد.

32- در آخرین روزهای 1357،رهبر انقلاب سومین بار خوئینی ها به عنوان یکی از اشخاص حقیقی به عضویت در مجمع تشخیص مصلحت نظام ،در مقام «هیئت مستشاری عالی رهبری در نظام جمهوری اسلامی»به مدت پنج سال برگزید اما قدر نعمت ندانست و آخرین پست رسمی خود را در نظام به پایان رساند(ص255).

33-  روزنامه پیشنهادهای گزاف می داد از آن جمله  پیشنهاد برگرداندن «فرماندهی کل قوا» از رهبری به ریاست جمهوری(ص261) و حرف های گزاف از آن جمله مطالب توهین آمیزی در پاسخ به نظرهای رهبری در ستون الو سلام(262).

34-سلام از مجله ایران نامه  به عنوان یکی از «نشریات معتبر» یاد می کرد.(ص 264)

35- تنزل دادن دادن مقام ولایت فقیه و گشودن راه های نقدهای وارد و غیر وارد(ص266).

36-افشای سندی به سرقت رفته از وزارت اطلاعاتبا تیتر «سعید امامی پیشنهاد اصلاح قانون مطبوعات را داده است» جام شوکرانی بود که با دست خود نوشیدن و روزنامه به مدت پنج سال توقیف شد.(ص287)

فصل ششم:تقابل

37-وی از محدود بودن اختیارت ولی فقیه سخن می گفت(ص318)

38-وی در ماجرای ترور حجاریان فتوای مقابله اینچنینی صادر کرد:طرف داران خشونت شناخته شده  هستند و باید نابود شوند(ص319).

39-   مصاحبه با اسکات مک لود،مدیر دفتر خاور میانه ای مجله امریکایی تایم با  سمت «پیش کسوت اصلاحات».

40- تمسخر سخنان رهبری  در تقسیم اصلاح طلبان(ص327)

41-تایید اقدام ضد امنیتی نمایندگان تندرو اصلاح طلب در تحصن مجلس به علت واخواهی رد صلاحیت شدگان مجلس هفتم در سال 1382 نویسنده که در تمام کتاب عنان قلم را رام خود داشته در این قسمت کمی تند می شود و چنین می نویسد:خوئینی ها که نامش به عنوان احیاگر نظارت های قرون وسطایی در تاریخ ایران ثبت شده است،در حالی شورای نگهبان را متهم می کند که خود بهتر هر کس دیگری می داند شورای نگهبان دقیقا بر اساس ضوابط و مقررات خاصی که قانون مشخص کرده می تواند اعمال نظر کند نه بیشتر،بنابراین سخنان وی نمی تواند بر از سر شبه علمی باشد(ص343و344)

42- انتصاب وی با رأی قاطع اعضا به عنوان دبیر سیاسی مجمع روحانیون مبارز

43-  نویسنده،ضمن تذکر به اینکه برخی مواضع خطابی وی،ارزش نقد نویس ندارد به برخی از آنها من جمله در مورد مجلس خبرگان و استبداد پرور بودن فرهنگ عمومی مردم ایران و آزادی بیان و...پاسخ گویی می کند.

44-  در پایان از منصب مدیریت پشت پرده وی بر جریان اصلاحات در فرآیند فتنه 1388 پرده برداری نموده است و صدای پایی که از تسخیر لانه جاسوسی شروع شده بود را به بیخ گوش خواننده می کشاند.

و در پایان پرونده در حال جریان خوئینی ها را گشوده رها می کند تا گذران زندگی ادامه این خط مشی را روشن سازد.

وضعیت کتاب

سراب سیاست در جلدی شومیز در 424صفحه  از سوی  نشر اشراق حکمت منتشر شده است.کتابی است که از نظر تایپی می توان ادعای بی غلطی او را نمود.نویسنده در پاورقی ها به بیان اسناد مطالب و توضیحات طولانی و کوتاه پرداخته است.اثر دارای دو فهرست است یک:فهرست عناوین در آغاز و دو:فهرست منابع در فرجام.